Тамашачийрин рикI алай артист
Адакай рахадайла Артист гаф чIехи гьарфунилай кхьиниз лайихлу я. Ам сегьнедал атун бес я, инсанрин гуьгьуьлар ачух, шад жеда, залда гурлу капарин ван гьатда. Эхь, вуна дуьз кьатIана, гьуьрметлу газет кIелзавайди, ихтилат СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Лезгийрин музыкадинни драмадин театрдин артист Ибрамхалил Рамазановакай я.
Алай йисан 18-майдиз Агъа СтIалдал, СтIал Сулейманан 150 йисан юбилейдин мярекатар тухудайла, заз И. Рамазановахъ галаз ихтилатар ийидай мумкинвал хьана. Пуд юбилей санал къейдзава халкьдин рикI алай артистди: дидедиз хьайидалай инихъ 75 йис, искусстводин рекье зегьмет чIугваз 55 йис ва лезги театрдин сегьнеда 50 йис!
Малум хьайивал, вичиз тIебиатди кьетIен бажарагъ ганвай Ибрамхалил гьеле школада кIелзавай йисара анин художественный самодеятельностдин активный иштиракчи тир. 1944-йисан 10-июндиз Курхуьрел харат устIар Рамазанан хизанда дидедиз хьайи И. Рамазанова хуьруьн юкьван школа акьалтIарна, 1964-1967-йисара Германияда Советрин Армиядин жергейра къуллугъна.
Шиирар кIелунин, манияр лугьунин, гъвечIи сегьнеяр эцигунин, ролра къугъунин рекьерай бажарагъ, гзаф ачух сес авай Ибрамхалил Рамазанов 1967-йисуз Кьасумхуьрел автоклубдин заведующийвиле кIвалахал эцигна, са йисалай адакай Культурадин кIвалин директор хьана.
1969-йисан майдин варз. Кьасумхуьрел ХХ асирдин Гомер СтIал Сулейманан 100 йисан юбилей къейдзавай. И. Рамазанов кьиле аваз райондин Культурадин кIвалин гьевескарри «Кьасумхуьруьн гуьзел багълара межлис» литературадин композиция гьазурнавай, ам Ибрамхалила еке устадвилелди ва вини дережада аваз тухвана. СтIал Сулейманан юбилейдин мярекатдиз тамашиз гзаф кьадар инсанар атанвай. Абурун арада шаирар, писателар, драматургар, артистар, гьабурун жергедай яз РСФСР-дин лайихлу артист, лезгийрин театрдин бажарагълу режиссер Багъиш Айдаевни авай. Адаз жегьил гададин алакьунар, кIелай шиирар, ада вич сегьнеда – халкьдин вилик тухузвай къайда бегенмиш хьана.
- Чна литературадин композиция къалурна куьтягь хьайила, зи патав Багъиш Айдаев атана ва ада заз театрдиз кIвалахал атун теклифна, — суьгьбетзава Ибрамхалил Рамазанова. – Театрдин артист хьун – им зи рикIе школада кIелзавай йисарилай авай мурад тир, гьавиляй, рикIе кичIевал авайтIани, за разивал ганай.
1969-йисан майдин вацра И. Рамазанов Лезги театрдин артиствиле кьабулна.
Сифтегьан роль – амни Ибрамхалил Рамазановичан рикIелай алатзавач. Багъиш Айдаева жегьил артистдал «СтIал Сулейман» тамашада Сердеран роль ихтибарнай. Ам тамамарай къайда театрдин кьилин режиссердиз гзаф бегенмиш хьана.
- Сердеран роль тамамарайла зи патав чIехи устад режиссер Багъиш Айдаев атана, сад лагьай роль мубаракна ва «баркалла, вакай халис артист жеда» лагьанай, — давамарзава ихтилат Ибрамхалил Рамазанова. – И гафари зак лувар кутунай.
Ингье, чна винидихъ лагьайвал, 50 йис я И. Рамазанова Лезгийрин муздрамтеатрда артист яз бегьерлувилелди кIвалахиз, тамашачийриз шадвал багъишиз. И йисара ада сегьнеда жуьреба-жуьре къаматар яратмишна, чебни устаддаказ. Гьа и кар себеб яз Ибрамхалил Рамазановичал адан игитрин тIварарни акьалтна: Сад лагьай Петр, Бурдугу, Дарданел, гьамбал, Ухливан…
И. Рамазанова театрдин сегьнеда яратмишнавай гьамбалдин («Мешеди Ибад» тамашада), Ардаунан («ХъуьчIуьк гъуьлягъ квайди»), Къалиянлидин («ТIвар-зиди, кар-види»), Ухливанан («Сарбике»), Диндар Пашадин ва Таптугъан («Периханум»), Харубеган («Харубег ва ЦIарубег»), Джон Смитан («Ялавлу рикIер»), Сильвестеран («Скапенан кьуьруькар»), Кочкарёван («Урусатдин цуьк»), Гьажи Мурсалан («Американви Гьажи Мурсал»), Дарданелан («Бабуца-Тапуца»), Мевланан («Ашукь Саид») ва маса ролар тамашачийри разивилелди ва хушвилелди кьабулна. Абуру чи гьиссерал чан гъизва, сегьнеда кьиле физвай гьерекатриз чун уьмуьрда жезвай гьакъикъатдин вакъиайриз хьиз килигзава.
- Артиствилин пеше – ам регьятди яни, четинди? – суал гана за жуван рикI алай артистдиз.
- Зи фикирдалди, гьар са пешедихъ вичиз хас регьятвилерни ава, четинвилерни, — лугьузва И. Рамазанова. – Артиствални гьакI я. Мегер, я къилихдалди, я жуваз тешпигь тушир инсандин игитдин хамуна гьахьун, ам хьиз рахун, къекъуьн ва жувахъ тамашачиярни инанмишарун регьят кар яни? Ваъ, гьелбетда.
Яргъал йисарин дурумлу зегьметдай И. Р. Рамазановаз гзаф кьадар грамотаярни дипломар, 1990-йисан 23-апрелдиз «Дагъустандин лайихлу артист» чIехи тIвар, 1995-йисан 19-июлдиз ДР-дин Гьукуматдин премия, 2000 йисан 24-июндиз Шарвилидин суварин диплом ва пулдин премия, 2000-йисан 19-июлдиз «Дагъустан Республикадин халкьдин артист» лагьай тIвар гана.
75 йисан юбилей мубарак авуналди, чи рикI алай артист Ибрамхалил Рамазановахъ искусстводин рекье мадни еке агалкьунар хьана кIанзава чаз.
Хазран Кьасумов.
